दिमागबाट मुटु हल्लीएको, खबर आउँदै थियो ।
आँखाबाट आँशुपनि दर दर, आउँदै थियो ।
एउटा यस्तो मान्छे, जो बाँचेर मरेको छ....
पाइला टेक्दा पनि बिचरा, थरथराउदै थियो ।।
.
((मेरो बारे उनले सोधे, मर्यो भन्दिनु...............स्वर– शिव परियार))
.
एउटा प्रेम जसले जन्मायो अर्को प्रेम । त्यही प्रेमले फेरी रहर जन्मायो, रहरले सपना देखायो अनी सपनाले गलत्याएर बिपनामा हुर्याइदियो, अनी मान्छेलाई म को हुँ भन्ने राम्रोसँग परिचित गराइदियो, वा प्रेम वा सलाम छ तँलाई । प्रेममा नपरेको मान्छेलाई रहर जगाएर, अरुको प्रेम देखाएर, त्यही प्रेमसँग सपना देखाएर प्रेम गर्न बाध्य बनाउँछस् तैलेँ । जब कसैले तेरो भरपुर बिश्वास गरेर कसैलाई प्रेम गर्छ, तब त्यहाँ अनुहारको घमण्ड निस्किन्छ, पैसाको तागत निस्किन्छ, राजनितीको पावर निस्किन्छ, अनी तँ सानो म ठूलो भन्ने भेदभाव निस्किन्छ । के यही हो त प्रेम ? कति अस्थायी छस् तँ, परिवार नियोजनको अस्थायी साधनका प्रयोग नहुन्जेल सम्म मात्रै हुदो रहेछ तेरो प्रयोग, सायद त्यसैले यि दुबैलाई अस्थायी भनिएको होला ।
.
कति ठूलो झड्का.. म त बिजुलीको २४० भोल्टको झड्काको मात्रै अनुभुती गरेको मान्छे, प्रेमको झड्काको त के नै अनुभव थियो र मलाई । प्रेमले मान्छेलाई यस्तो बनाउँदो रहेछ जसको बिछोडले गर्दा त्यसतर्फ फेरी जाँदा पनि साह्रै मुटु हल्लीदो रहेछ, अगुल्टोले हानेको कुकुर बिजुली चम्कीदा तर्सिन्छ भनेजस्तै सर्वस्व गुमाएर प्रेम गरेका केही मान्छेको प्रेम छुटेर फेरी सर्वस्व गुमेपछि नमेटिने यादको साहारामा जिवन गुजारेको धेरै सुनेको छु मैले । शिव परियारले लय मिलाएर गाएजस्तै – लय मिलाएर प्रेम गर्न नसकिदो रहेछ हामीले, एउटै सँग प्रेममा रहिरहन पनि नसकिदो रहेछ । त्यसै पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रका छोरा पारसले सयौँ सँग प्रेम गरेका होइनन्, उनको प्रेम यति अस्थायी भयो कि एउटा प्रेम टुङ्गीन नपाउँदै अर्को प्रेम सुरु भएको समाचार सुनिथ्यो । उनले जस्तै हामीले पनि यसै गर्छौ – फरक यत्ति छ, उनले एकातिर प्रेम हुदाँ हुदै पनि अर्कोतिर गर्थे, हामीले एकातिर प्रेम छुटेपछि अर्कोतिर गर्छौ ।
.
अजिव रहेछ प्रेम मैले रक्सीको लत बसेका, चुरोटको लत बसेका टन्नै मान्छे देखेको छु, आज यो घडिमा आएर मैले भन्दै छु कि सबैभन्दा खतरनाक लत त प्रेम पो रहेछ । रक्सी एकैछिन लाग्छ त्यसपछि मान्छे होसमा आउँछ, चुरोटको तलतल धुवा बनेर हावामा उड्छ, तर प्रेम त गरेपनि सुख छैन–छोडेपनि सुख छैन, जागेपनि सुख छैन–भागेपनि सुख छैन, दौडेपनि सुख छैन–पानीमुनी पौडेपनि सुखै छैन । यो एउटा यस्तो लत रहेछ एकपटक प्रेममा परेर छुटेको मान्छे फेरी त्यही प्रेम बिना बाँच्नै नसक्दो रहेछ । एउटा प्रेम छुट्ने बित्तिकै अर्को प्रेमको खोजीमा भौतारिने धेरै पागल प्रेमी देखेको छु मैले, मोटर चढ्ने बानी परेको मान्छे फिटिक्कै हिड्न सक्दैन, दुई चार पाइलामै गलिहाल्छ उ । सायद त्यस्तै लत रहेछ कसैसँगको सामिप्यता पनि । नखाँउ भने दिन भरिको शिकार, खाउँ भने कान्छा बाउको अनुहार.....
.
जबरजस्ती माया मनमा, कोचेको नि थाहै पाइन ।
काँडा बनी चसक्क, घोँचेको नि थाहै पाइन ।।
प्रेममा पागल भएको, पटमुर्ख रहेछु....
आफ्नो भन्दा भन्दै पराई, सोँचेको नि थाहै पाइन ।।
.
((फूल सँग काँडा कहाँ, बस्न सुहाउँछ र........))
.
केही मान्छेहरु यस्ता हुन्छन् जसले पराइसँग भन्दा आफन्तसँगै भाउ खान्छन् । कुनै चिन्दै नचिनेको पराइ मान्छेसँग मस्की मस्की बोल्ने त्यही मान्छे आफ्नैले बोलाउँदा ‘को हो तँपाई ?’ भन्छ, चिन्दिन भन्छ । पटक पटक कपाल खुइलाएझै परिचय खुइलाउन बाध्य बनाउँछ उ, तर अचम्मको कुरा त के छ भने उसको अगाडी कुनै परिचयले टेरपुच्छर लाउँदैनन्, अन्जान व्यक्ति सधै अन्जान नै भइरहन्छ । लौन कति ठूलो भएछ आजको मान्छे, आफ्नो स्वार्थको लागि परिवार थर्काउँछ, कुनै नाथे प्रेमको लागि साथी भाइसँग दुस्मनी खेल्छ, अनि समयको केही अन्तरालपछि प्रेममा रहेको आफ्नै मान्छेलाई पनि फुटेको कौडी बिश्वास गर्दैन र धोकाको दोसल्ला ओडाएर टाटा बाइबाइ गरिदिन्छ ।
.
मैले पृथ्वीको ठूलो जिव होयल माछो त देखीन तर जमिनको ठूलो जनावर हात्ति देखेको छु, अचम्म छ दुनियाँका केही मान्छेहरु भित्र खोक्रो बाहिर बोक्रो भएर पनि ताँइ न तँुई सँग त्यसै ठूलो हुन खोज्छन् । मान्छेको यति भाउ बढ्छ कि त्यती भाउ गाउँबाट लगेका भैसीहरुबाट बनाएको मम मा पनि हुदैन । फेसबुकमा एकपटक हेल्लो भन्दा ब्लक गर्ने केही मान्छेहरु, फेसबुकले ब्लग भन्ने बटन नराखिदिएको भए के गर्थे होला उनिहरु ? सायद आफै आत्महत्या गर्थे होला । फेसबुकको ब्लग भन्ने बटनको यति दुरुपयोग भइदियो कि प्रयोग हुने ठाउँमा भन्दा, प्रयोग नहुने ठाउँमा यसको प्रयोग भइदियो । ‘फेसबुकको चिनजानले किशोरीको ज्यान गयो’ भन्ने समाचार अस्ती भरखरै पढेको मैले – त्यतिखेर हेक्का गरेथेँ, एउटा सानो ब्लग बटनले त्यहाँ किशोरीको ज्यान जोगाउँथ्यो होला, तर दुर्दशा त्यहाँ फेसबुक ब्लग भएन–मान्छे नै ब्लग भइदियो ।
.
मान्छेको एउटा यति ठूलो कमजोरी छ, यसले को आफ्नो, को पराई अह फिटिक्कै छुट्टाउन सक्दैन, यसरी गरेको अनुसन्धानमा – थोरै आफ्ना मान्छेहरु पराइको लिस्टमा पर्छन् र धेरै पराई मान्छेहरु आफ्नाको लिस्टमा पर्छन् । सायद यही भएर होला आफ्नालाई हेला पराईको भेला गर्ने । याद गर्नुस ति मान्छे सकेसम्म जिउँदो रहन्नन्, र बाँचेपनि नराम्रोसँग पछुताउँछन् । केही जवानीका उमङ्गहरुसँगै आँखा नदेखेर आफ्नै मान्छेको परिचय सोध्ने पृथ्वीका भारहरु, जवानी सकिएपछि आफै परिचय सुनाउँदै मान्छेको पछि पछि लाग्छन् । भाउ कति खोज्छौ खोज, तिमीहरुले भाउ खोज्ने २÷४ बर्ष त हो, त्यसपछि त भिजेको मुसा जस्तै भइहाल्छौ । कसैको प्रेम प्रस्ताव लत्याएर आफू ठूलो भएकोमा बढो गर्भ लाग्छ है तिमीहरुलाई, सान नझार बिहे नगरि त मान्छे बाँचेका छन् – के तिमी बिना मर्लान् र, सबैको इज्जत र सम्मान गर, बोलेको पैसा लाग्दैन.....
.
भावनालाई जलाएर, राक लगाउँछन् ।
बढो ठूलो छु भन्दै, नाक लगाउँछन् ।।
आफू मात्रै बलवान् देख्ने, यहाँका भातेहरु...
आलु खाई पेडाको, धाक लगाउँछन् ।।
.
((छाडी जाने निरमोही लाई, सम्झी सम्झी रुदै............))
आँखाबाट आँशुपनि दर दर, आउँदै थियो ।
एउटा यस्तो मान्छे, जो बाँचेर मरेको छ....
पाइला टेक्दा पनि बिचरा, थरथराउदै थियो ।।
.
((मेरो बारे उनले सोधे, मर्यो भन्दिनु...............स्वर– शिव परियार))
.
एउटा प्रेम जसले जन्मायो अर्को प्रेम । त्यही प्रेमले फेरी रहर जन्मायो, रहरले सपना देखायो अनी सपनाले गलत्याएर बिपनामा हुर्याइदियो, अनी मान्छेलाई म को हुँ भन्ने राम्रोसँग परिचित गराइदियो, वा प्रेम वा सलाम छ तँलाई । प्रेममा नपरेको मान्छेलाई रहर जगाएर, अरुको प्रेम देखाएर, त्यही प्रेमसँग सपना देखाएर प्रेम गर्न बाध्य बनाउँछस् तैलेँ । जब कसैले तेरो भरपुर बिश्वास गरेर कसैलाई प्रेम गर्छ, तब त्यहाँ अनुहारको घमण्ड निस्किन्छ, पैसाको तागत निस्किन्छ, राजनितीको पावर निस्किन्छ, अनी तँ सानो म ठूलो भन्ने भेदभाव निस्किन्छ । के यही हो त प्रेम ? कति अस्थायी छस् तँ, परिवार नियोजनको अस्थायी साधनका प्रयोग नहुन्जेल सम्म मात्रै हुदो रहेछ तेरो प्रयोग, सायद त्यसैले यि दुबैलाई अस्थायी भनिएको होला ।
.
कति ठूलो झड्का.. म त बिजुलीको २४० भोल्टको झड्काको मात्रै अनुभुती गरेको मान्छे, प्रेमको झड्काको त के नै अनुभव थियो र मलाई । प्रेमले मान्छेलाई यस्तो बनाउँदो रहेछ जसको बिछोडले गर्दा त्यसतर्फ फेरी जाँदा पनि साह्रै मुटु हल्लीदो रहेछ, अगुल्टोले हानेको कुकुर बिजुली चम्कीदा तर्सिन्छ भनेजस्तै सर्वस्व गुमाएर प्रेम गरेका केही मान्छेको प्रेम छुटेर फेरी सर्वस्व गुमेपछि नमेटिने यादको साहारामा जिवन गुजारेको धेरै सुनेको छु मैले । शिव परियारले लय मिलाएर गाएजस्तै – लय मिलाएर प्रेम गर्न नसकिदो रहेछ हामीले, एउटै सँग प्रेममा रहिरहन पनि नसकिदो रहेछ । त्यसै पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रका छोरा पारसले सयौँ सँग प्रेम गरेका होइनन्, उनको प्रेम यति अस्थायी भयो कि एउटा प्रेम टुङ्गीन नपाउँदै अर्को प्रेम सुरु भएको समाचार सुनिथ्यो । उनले जस्तै हामीले पनि यसै गर्छौ – फरक यत्ति छ, उनले एकातिर प्रेम हुदाँ हुदै पनि अर्कोतिर गर्थे, हामीले एकातिर प्रेम छुटेपछि अर्कोतिर गर्छौ ।
.
अजिव रहेछ प्रेम मैले रक्सीको लत बसेका, चुरोटको लत बसेका टन्नै मान्छे देखेको छु, आज यो घडिमा आएर मैले भन्दै छु कि सबैभन्दा खतरनाक लत त प्रेम पो रहेछ । रक्सी एकैछिन लाग्छ त्यसपछि मान्छे होसमा आउँछ, चुरोटको तलतल धुवा बनेर हावामा उड्छ, तर प्रेम त गरेपनि सुख छैन–छोडेपनि सुख छैन, जागेपनि सुख छैन–भागेपनि सुख छैन, दौडेपनि सुख छैन–पानीमुनी पौडेपनि सुखै छैन । यो एउटा यस्तो लत रहेछ एकपटक प्रेममा परेर छुटेको मान्छे फेरी त्यही प्रेम बिना बाँच्नै नसक्दो रहेछ । एउटा प्रेम छुट्ने बित्तिकै अर्को प्रेमको खोजीमा भौतारिने धेरै पागल प्रेमी देखेको छु मैले, मोटर चढ्ने बानी परेको मान्छे फिटिक्कै हिड्न सक्दैन, दुई चार पाइलामै गलिहाल्छ उ । सायद त्यस्तै लत रहेछ कसैसँगको सामिप्यता पनि । नखाँउ भने दिन भरिको शिकार, खाउँ भने कान्छा बाउको अनुहार.....
.
जबरजस्ती माया मनमा, कोचेको नि थाहै पाइन ।
काँडा बनी चसक्क, घोँचेको नि थाहै पाइन ।।
प्रेममा पागल भएको, पटमुर्ख रहेछु....
आफ्नो भन्दा भन्दै पराई, सोँचेको नि थाहै पाइन ।।
.
((फूल सँग काँडा कहाँ, बस्न सुहाउँछ र........))
.
केही मान्छेहरु यस्ता हुन्छन् जसले पराइसँग भन्दा आफन्तसँगै भाउ खान्छन् । कुनै चिन्दै नचिनेको पराइ मान्छेसँग मस्की मस्की बोल्ने त्यही मान्छे आफ्नैले बोलाउँदा ‘को हो तँपाई ?’ भन्छ, चिन्दिन भन्छ । पटक पटक कपाल खुइलाएझै परिचय खुइलाउन बाध्य बनाउँछ उ, तर अचम्मको कुरा त के छ भने उसको अगाडी कुनै परिचयले टेरपुच्छर लाउँदैनन्, अन्जान व्यक्ति सधै अन्जान नै भइरहन्छ । लौन कति ठूलो भएछ आजको मान्छे, आफ्नो स्वार्थको लागि परिवार थर्काउँछ, कुनै नाथे प्रेमको लागि साथी भाइसँग दुस्मनी खेल्छ, अनि समयको केही अन्तरालपछि प्रेममा रहेको आफ्नै मान्छेलाई पनि फुटेको कौडी बिश्वास गर्दैन र धोकाको दोसल्ला ओडाएर टाटा बाइबाइ गरिदिन्छ ।
.
मैले पृथ्वीको ठूलो जिव होयल माछो त देखीन तर जमिनको ठूलो जनावर हात्ति देखेको छु, अचम्म छ दुनियाँका केही मान्छेहरु भित्र खोक्रो बाहिर बोक्रो भएर पनि ताँइ न तँुई सँग त्यसै ठूलो हुन खोज्छन् । मान्छेको यति भाउ बढ्छ कि त्यती भाउ गाउँबाट लगेका भैसीहरुबाट बनाएको मम मा पनि हुदैन । फेसबुकमा एकपटक हेल्लो भन्दा ब्लक गर्ने केही मान्छेहरु, फेसबुकले ब्लग भन्ने बटन नराखिदिएको भए के गर्थे होला उनिहरु ? सायद आफै आत्महत्या गर्थे होला । फेसबुकको ब्लग भन्ने बटनको यति दुरुपयोग भइदियो कि प्रयोग हुने ठाउँमा भन्दा, प्रयोग नहुने ठाउँमा यसको प्रयोग भइदियो । ‘फेसबुकको चिनजानले किशोरीको ज्यान गयो’ भन्ने समाचार अस्ती भरखरै पढेको मैले – त्यतिखेर हेक्का गरेथेँ, एउटा सानो ब्लग बटनले त्यहाँ किशोरीको ज्यान जोगाउँथ्यो होला, तर दुर्दशा त्यहाँ फेसबुक ब्लग भएन–मान्छे नै ब्लग भइदियो ।
.
मान्छेको एउटा यति ठूलो कमजोरी छ, यसले को आफ्नो, को पराई अह फिटिक्कै छुट्टाउन सक्दैन, यसरी गरेको अनुसन्धानमा – थोरै आफ्ना मान्छेहरु पराइको लिस्टमा पर्छन् र धेरै पराई मान्छेहरु आफ्नाको लिस्टमा पर्छन् । सायद यही भएर होला आफ्नालाई हेला पराईको भेला गर्ने । याद गर्नुस ति मान्छे सकेसम्म जिउँदो रहन्नन्, र बाँचेपनि नराम्रोसँग पछुताउँछन् । केही जवानीका उमङ्गहरुसँगै आँखा नदेखेर आफ्नै मान्छेको परिचय सोध्ने पृथ्वीका भारहरु, जवानी सकिएपछि आफै परिचय सुनाउँदै मान्छेको पछि पछि लाग्छन् । भाउ कति खोज्छौ खोज, तिमीहरुले भाउ खोज्ने २÷४ बर्ष त हो, त्यसपछि त भिजेको मुसा जस्तै भइहाल्छौ । कसैको प्रेम प्रस्ताव लत्याएर आफू ठूलो भएकोमा बढो गर्भ लाग्छ है तिमीहरुलाई, सान नझार बिहे नगरि त मान्छे बाँचेका छन् – के तिमी बिना मर्लान् र, सबैको इज्जत र सम्मान गर, बोलेको पैसा लाग्दैन.....
.
भावनालाई जलाएर, राक लगाउँछन् ।
बढो ठूलो छु भन्दै, नाक लगाउँछन् ।।
आफू मात्रै बलवान् देख्ने, यहाँका भातेहरु...
आलु खाई पेडाको, धाक लगाउँछन् ।।
.
((छाडी जाने निरमोही लाई, सम्झी सम्झी रुदै............))